Bạch chỉ là cây gì? Tác dụng của củ bạch chỉ

Bạch chỉ là cây gì?

Cây bạch chỉ là một loại cây thân thảo, sống lâu năm và còn được gọi là cây chỉ hương, hòe hoàn, lan hòe,... Thường cao từ 0.5m đến 2m, tùy thuộc vào độ tuổi của cây. Cây bạch chỉ có thân hình trụ, rỗng và không chia thành các nhánh, có mặt trên lá có lông gân lá và phần dưới phát triển thành từng bẹ ôm sát lấy thân cây.

Lá cây bạch chỉ to, màu xanh và xẻ như lông chim, có cuống lá dài từ 4cm đến 20cm và mép lá tạo thành hình răng cưa với lớp lông tơ phủ ở đường gân phía trên lá.

Hàng năm vào khoảng tháng 7 đến tháng 8, cây bạch chỉ sẽ ra hoa màu trắng, mọc thành cụm ở trên đầu cành hoặc trong kẽ lá, với kích thước từ 10cm đến 30cm. Có những cuống chung dài từ 4cm đến 20cm, có tác dụng nối các tán hoa với thân cây.

>>> Xem thêm bài viết Hoa hoàng ngư có cách trồng và chăm sóc như thế nào?

Củ bạch chỉ có tác dụng gì?

Theo Đông y, tác dụng chữa bệnh của cây bạch chỉ thường nằm ở phần rễ củ. Nhiều phương thuốc đã chứng minh được tác dụng của củ bạch chỉ. Thu hoạch thường diễn ra vào mùa đông, khi một số lá dưới gốc cây bạch chỉ đã úa già. Khi đào thấy củ to, chắc chắn là có thể sử dụng được. Khi thu hoạch củ bạch chỉ cần phải lưu ý tránh làm trầy xước vỏ và không được làm gãy rễ. Củ bạch chỉ có hình chùy dài từ 10cm đến 20cm, thuôn dần từ trên xuống dưới. Mặt ngoài của củ có màu nâu vàng, còn mặt cắt ra sẽ có màu trắng ngà.

Củ bạch chỉ thường được sử dụng làm dược liệu để chữa các bệnh như giảm đau, trừ mủ, chống viêm, kháng khuẩn. Ngoài ra, củ bạch chỉ còn được dùng để chữa cảm cúm, viêm xoang, viêm tuyến vú.

Các tác dụng của củ bạch chỉ

Bạch chỉ là một loại dược liệu có nhiều tác dụng với sức khỏe và làm đẹp da như sau:

Giảm đau Bạch chỉ có tác dụng giảm đau hiệu quả, giúp giảm đau đầu sau khi sinh, đau đầu do cảm cúm hay đau răng.

Kháng khuẩn Bạch chỉ có tác dụng kháng khuẩn với nhiều loại vi khuẩn như Shigella, Salmonella, phế cầu, liên cầu, tụ cầu vàng,... Ngoài ra, nó còn ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn Gram +, thương hàn, trực khuẩn lỵ hay vi khuẩn lao.

Chống viêm Bạch chỉ có tác dụng chống viêm trong tai mũi họng, giúp trị đau đầu, đau răng, đau thần kinh tam thoa.

Làm đẹp da Sử dụng bạch chỉ có thể giúp làm đẹp da, làn da trở nên khỏe mạnh hơn, tiêu mủ và giảm các nốt mụn sưng viêm trên da. Nó cũng có tác dụng giảm thâm nám, trị tàn nhang, đồi mồi trên da.

Cách sử dụng và liều lượng:

Để sử dụng rễ bạch chỉ, cần tuân thủ liều lượng khuyến cáo từ 3 đến 6g mỗi ngày hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Có thể sử dụng các hình thức bao gồm:

Sắc uống

Tán bột và sử dụng dưới dạng viên hoặc hoàn

Nấu nước để sử dụng trong tắm

Làm thuốc xông hoặc ngâm

Độc tính:

Theo Dược liệu Vật Đồ Khảo, bạch chỉ có tính độc nhẹ. Tuy nhiên, một số báo cáo đã ghi nhận nhiều trường hợp ngộ độc và co giật khi sử dụng tinh dầu chiết xuất từ bạch chỉ ở liều cao.

Chất angelicotoxin trong bạch chỉ có độc tính tương tự như chất Xicutoxin nhưng nhẹ hơn. Bên cạnh đó, người dùng cũng có thể bị dị ứng với thành phần của dược liệu này, gây ra nhiều biểu hiện bất thường như kích ứng da, ngứa, nổi mẩn đỏ, mề đay, sưng môi miệng và khó thở.

>>> Xem thêm bài viết Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Chiêu Liêu

Cây bạch chỉ được sử dụng trong các bài thuốc như sau:

Điều trị các chứng hậu sản, phong, chóng mặt thường xuyên

Chuẩn bị: Bạch chỉ dạng bột, mật ong nguyên chất

Cách dùng: Trộn đều bột bạch chỉ và mật ong với lượng vừa đủ cho đến khi hỗn hợp không quá nhão và không bị dính tay. Làm viên hoàn nhỏ cỡ đầu ngón tay. Uống mỗi ngày 1 viên trong khoảng 30 ngày.

Chữa sổ mũi, nước mũi chảy

Chuẩn bị: Bột bạch chỉ, củ hành

Cách dùng: Giã nát củ hành rồi trộn chung với bột bạch chỉ để tạo thành viên hoàn có trọng lượng khoảng 4g. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 2-3 viên. Uống với trà nóng.

Hạ sốt cho trẻ em

Chuẩn bị: 1 nắm cây bạch chỉ

Cách dùng: Nấu nước tắm cho trẻ em để kích thích ra mồ hôi, giúp hạ sốt nhanh chóng hơn.

Cách chữa đau răng

Nguyên liệu: 4g bột bạch chỉ, 2g bột xích đan, mật ong nguyên chất.

Cách sử dụng: Trộn đều các nguyên liệu với mật ong, tạo thành những viên thuốc và đặt vào hũ thủy tinh để sử dụng dần. Mỗi ngày, lấy một viên thuốc nhỏ nhét vào vị trí đau răng.

Cách chữa hóc xương

Nguyên liệu: Bột củ chóc (bán hạ) và bột bạch chỉ tỷ lệ 1:1.

Cách sử dụng: Trộn đều hai nguyên liệu với nhau. Khi bị hóc xương, lấy 8g hỗn hợp này uống để giúp nôn ra xương trong vài phút.

Cách chữa táo bón, khó đi cầu

Nguyên liệu: Bạch chỉ, mật ong.

Cách sử dụng: Tán bạch chỉ thành bột mịn. Mỗi ngày, lấy 8g bột hòa tan với 2 thìa mật ong và một chút nước cơm để uống cho đến khi hết táo bón.

Cách trị mụn nhọt sưng đau

Nguyên liệu: Phá môn và bạch chỉ dạng bột, lượng bằng nhau.

Cách sử dụng: Lấy 8g hỗn hợp bột trên pha với nước cơm và uống mỗi ngày một lần để giúp làm giảm mụn nhọt sưng đau.

Sử dụng cây bạch chỉ chữa bệnh bạch đới ở phụ nữ

Chuẩn bị: Bạch chỉ và ô tặc cốt (mai mực) với số lượng bằng nhau.

Cách dùng: Nghiền cả hai thành nhuyễn và trộn đều. Sử dụng 12g pha với 500ml nước và uống vài lần trong ngày.

Sử dụng xuyên ô tươi và bạch chỉ chữa nhức đầu và đau mắt

Chuẩn bị: 4g xuyên ô tươi và 16g bạch chỉ.

Cách dùng: Nghiền cả hai thành bột và cho vào ấm, tương tự như khi pha trà. Uống vài lần trong ngày cho đến khi hết triệu chứng.

Sử dụng bạch chỉ, thiên trạch hương, tế thạch, độc diệp thải và một dược chữa bệnh đau nửa đầu

Chuẩn bị: Bạch chỉ, thiên trạch hương, tế thạch, độc diệp thải và một dược với hàm lượng bằng nhau.

Cách dùng: Nếu đau ở nửa đầu bên phải, hít một ít bột thuốc vào lỗ mũi bên trái và ngược lại.

Sử dụng cây bạch chỉ, quốc lão, củ hành, gừng tươi, táo và hạt thổ nâu (đậu xị) chữa cảm cúm

Chuẩn bị: 40g cây bạch chỉ, 20g quốc lão, 3 củ hành, 3 miếng gừng tươi, 1 quả táo, 50g hạt thổ nâu (đậu xị).

Cách dùng: Cho tất cả các vị thuốc đã chuẩn bị vào ấm, đổ thêm 3 bát nước sắc cạn, để trong 1 bá. Uống khi còn ấm mỗi ngày 1 lần. Sử dụng cho đến khi cơ thể bắt đầu tiết ra nhiều mồ hôi, khi đó bệnh sẽ được chữa khỏi.

Điều trị bệnh trĩ (trĩ nội, trĩ ngoại, trĩ hỗn hợp)

Cách 1: Sử dụng 4g bột bạch chỉ hòa vào nước cơm và uống mỗi ngày 1 lần.

Cách 2: Lấy một ít lá cây bạch chỉ đun với 1 lít nước. Dùng nước này để xông và ngâm rửa vùng hậu môn.

Điều trị các vấn đề về mắt

Chuẩn bị: Bạch chỉ, thạch hoàng, sa chu, mật ong nguyên chất.

Cách dùng: Xay nhuyễn bạch chỉ và thạch hoàng, sau đó trộn đều với mật ong để tạo thành hỗn hợp bột mịn không dính tay. Đúc hỗn hợp này thành những viên nhỏ cỡ hạt nhãn và bọc sa chu bên ngoài. Dùng 1 viên, 2 lần mỗi ngày.

Điều trị đổ nhiều mồ hôi ban đêm

Chuẩn bị: 40g bột bạch chỉ, 20g bột sa chu.

Cách dùng: Uống 8g hỗn hợp bột bạch chỉ và sa chu kết hợp với rượu nóng mỗi ngày.

Điều trị tình trạng đại tiện ra máu

Chuẩn bị: Bạch chỉ.

Cách dùng: Xay nhuyễn bạch chỉ thành bột và uống 4g mỗi ngày kết hợp với nước cơm.

Điều trị tiểu ra máu

Chuẩn bị: Bột đương quy, bột bạch chỉ

Cách dùng: Trộn đều hai loại bột thuốc. Khi tiểu ra máu, lấy 8g bột hòa tan trong 1 ly nước ấm để uống. Sử dụng mỗi ngày 1 lần.

Điều trị hôi miệng và hơi thở khó chịu

Chuẩn bị: Bột bạch chỉ và bột xuyên khung, mỗi loại 30g, mật ong.

Cách dùng: Trộn thuốc với mật ong để tạo thành viên hoàn. Ngậm 1 viên 2-3 lần/ngày và để thuốc tan ra và nuốt từ từ, tránh nhai hoặc uống trực tiếp với nước.

Điều trị bệnh bạch đới ở phụ nữ, tiểu đục, niêm mạc ruột có mủ máu, đau lạnh ở khu vực bụng và rốn

Chuẩn bị: 40g bạch chỉ, 20g đại lệ cúc, 20g phèn chua, 80g đơn diệp hồng la quỳ căn.

Cách dùng: Nghiền tất cả thành bột, trộn đều với sáp và tạo thành viên hoàn có cỡ bằng hạt ngô. Tùy theo mức độ bệnh, mỗi lần uống 10-15 viên với nước cơm. Sử dụng khi đói bụng để thuốc được hấp thu tốt nhất.

Phương pháp điều trị bệnh trĩ (trĩ nội, trĩ ngoại, trĩ hỗn hợp)

Phương pháp 1: Hòa 4g bột bạch chỉ với nước cơm và uống mỗi ngày 1 lần.

Phương pháp 2: Nấu một ít cây bạch chỉ với 1 lít nước, sau đó xông và ngâm rửa hậu môn.

Phương pháp điều trị các vấn đề về mắt

Chuẩn bị: Bạch chỉ, thạch hoàng lượng, sa chu, mật ong nguyên chất.

Cách sử dụng: Tán đều hai vị thuốc, sau đó thêm mật ong để tạo thành hỗn hợp bột mịn, không dính tay. Cuối cùng, tạo thành các viên hoàn kích thước nhỏ và bọc bên ngoài bằng sa chu. Mỗi lần uống 1 viên, sáng và tối.

Phương pháp điều trị đổ mồ hôi đêm nhiều

Chuẩn bị: 40g bột bạch chỉ, 20g bột chu sa.

Cách sử dụng: Mỗi ngày dùng 8g bột thuốc kết hợp với rượu nóng.

Phương pháp điều trị tiêu chảy ra máu

Chuẩn bị: Bạch chỉ.

Cách sử dụng: Tán thuốc thành bột mịn, mỗi ngày dùng 4g kết hợp với nước cơm.

Phương pháp điều trị đau mí mắt do các yếu tố nhiệt, phong, đờm

Chuẩn bị: Bột cây bạch chỉ.

Cách sử dụng: Mỗi ngày dùng 8g bột thuốc hãm với nước sôi, để trong khoảng 10 phút, rót uống thay cho trà.

Phương pháp điều trị viêm xoang

Chuẩn bị: 3,2g bạch chỉ; 3,2g phòng mộc; 3,2g hồi thảo, 2g xuyên khung; 4,8g ké đầu ngựa; 1,2g cam thảo; 2,8g độc diệp thảo.

Cách sử dụng: Tán đều tất cả các loại thuốc, sau đó hòa với nước và bôi xung quanh rốn. Lưu ý kiêng hoàn toàn thịt bò trong quá trình điều trị viêm xoang bằng bài thuốc này.

Chữa bệnh đau dạ dày

Chuẩn bị: Bột bạch chỉ, cam thảo, nhục đậu khấu, bán hạ

Cách dùng: Tất cả các vị thuốc trên tán thành bột, sau đó trộn đều. Mỗi lần dùng 4g bột thuốc với nước cơm ăn. Uống 2 lần mỗi ngày, trước khi ăn.

Chữa bệnh hen suyễn

Chuẩn bị: Bạch chỉ, bạc hà, hà thủ ô đỏ, cát cánh

Cách dùng: Tất cả các vị thuốc trên tán thành bột, sau đó trộn đều. Mỗi lần dùng 6g bột thuốc, hòa với nước sôi và uống ngay khi còn nóng. Uống 2 lần mỗi ngày.

Chữa bệnh dị ứng da

Chuẩn bị: Bạch chỉ, hoàng bá, phòng phong, ngoại cảo, sinh địa

Cách dùng: Tất cả các vị thuốc trên tán thành bột, sau đó trộn đều. Mỗi lần dùng 6g bột thuốc, hòa với nước sôi và uống ngay khi còn nóng. Uống 2 lần mỗi ngày.

Chữa bệnh tai biến

Chuẩn bị: Bột bạch chỉ, đinh lăng, đương quy, chích thảo

Cách dùng: Tất cả các vị thuốc trên tán thành bột, sau đó trộn đều. Mỗi lần dùng 6g bột thuốc, hòa với nước sôi và uống ngay khi còn nóng. Uống 2 lần mỗi ngày.

Điều trị mụn đinh nhọt dạng nhẹ, mới mọc

Chuẩn bị: 4g bạch chỉ, 40g gừng tươi, 1 chén rượu trắng

Cách dùng: Giã nát bạch chỉ và gừng tươi, sau đó trộn đều cùng với rượu. Hâm nóng hỗn hợp và uống để toát mồ hôi và loại bỏ mụn.

Điều trị rắn, rết cắn

Chuẩn bị: Một ít bột bạch chỉ, thiên trạch hương, thạch hoàng lượng bằng nhau.

Cách dùng: Trộn đều bột bạch chỉ, thiên trạch hương và thạch hoàng lượng với rượu ấm để uống sau khi bị cắn bởi rắn hoặc rết. Nên uống càng sớm càng tốt.

Điều trị các loại phong ở trên đầu và mặt

Chuẩn bị: Bạch chỉ, củ cải

Cách dùng: Ép nước từ củ cải. Xắt lát bạch chỉ, sau đó tẩm nước củ cải và sấy khô. Tán bột bạch chỉ thành bột mịn. Mỗi ngày lấy 8g pha với nước sôi uống hoặc thổi bột trực tiếp vào mũi.

Điều trị bệnh trĩ sưng đau, lở loét

Chuẩn bị: Gai bồ kết (tạo giác), bột bạch chỉ, mật vịt

Cách dùng: Đốt gai bồ kết để xông khói vào hậu môn trước, sau đó bôi một ít bột bạch chỉ và mật vịt lên tổn thương.

Khi có ý định sử dụng cây bạch chỉ, cần thận trọng và tìm kiếm ý kiến từ thầy thuốc hoặc những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực y học. Nên hỏi ý kiến đối với những trường hợp sau: trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, đang sử dụng các loại thuốc điều trị theo đơn của bác sĩ hoặc bất kì loại thuốc bổ, thực phẩm chức năng và thảo dược nào khác, cũng như trong trường hợp có bệnh lý.

>>> Xem thêm các bài viết khác https://khuonchaucongcnc.blogspot.com/