Lá sương sâm có mấy loại? Phụ nữ mang thai có thể sử dụng lá sương sâm hay không?

Lá sương sâm là gì?

Lá sương sâm là tên gọi khác của cây Tiliacora triandra, thuộc họ Menispermaceae. Cây có lá màu xanh đậm, hình xoan, chiều dài từ 6 đến 11cm và rộng từ 2cm đến 4cm. Ngoài ra nó còn có những tên gọi khác là sâm sâm, mối trơn, tiết dê

Phân bố

Sương sâm phân bố chủ yếu ở các nước như Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Thái Lan và Campuchia. Ở Việt Nam, cây này thường được trồng nhiều ở các vùng Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ.

Cây sương sâm có thể trồng hoặc tự mọc len lỏi trong các khu rừng mưa, thân cây leo và bám vào các cây khác. Cây phát triển tốt trong môi trường có ánh sáng từ 70-80% và độ ẩm cao từ 65-80%.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Người dân thường thu hái lá cây để chế biến thành thạch. Tuy nhiên, nếu sử dụng cây làm thuốc, cả rễ, thân và lá đều có thể được sử dụng.

Lá có thể thu hái được quanh năm. Cây sinh trưởng nhanh chóng và chỉ sau 3 đến 4 tháng đã có thể thu hoạch lá. Nên chọn lá già có màu xanh lục đậm để tăng hoạt tính hơn so với lá non. Rễ và thân nên thu hái từ cây đã trồng lâu năm để đạt hiệu quả tốt hơn so với cây mới trồng.

Dược liệu thu hái sau đó được rửa sạch và phơi khô để sử dụng dần. Cần lưu ý bảo quản ở nơi khô thoáng, sạch sẽ, tránh độ ẩm thấp, côn trùng và mối mọt, cũng như tránh ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp.

Thành phần hóa học trong cây sương sâm

Sương sâm, còn được gọi là sâm vò, chứa các hợp chất hóa học như alcaloid tetrandrin, isochondrodendrin, homoaromalin, linacin, magnoflorin, protoquecitol, curin... Có hoạt tính chống sốt rét, giảm co thắt cơ, hạ huyết áp nhẹ, chống viêm và ức chế hệ miễn dịch.

Lá tươi có hàm lượng pectin rất cao, lên tới 15,87%. Ngoài ra, lá còn chứa protein, đường khử, vitamin C, cellulose và nước. Trong lĩnh vực y học, pectin là một loại chất xơ hòa tan có tác dụng giảm cholesterol trong máu và chữa trị các bệnh đường ruột.

Lá sương sâm có mấy loại?

Cây sương sâm có hai loại lá, đó là lá sương sâm có lông và lá sương sâm da trơn.

Lá sương sâm có lông:

Loại lá sương sâm này có bề mặt dưới được phủ bởi một lớp lông dày. Lá cây này có cuống ngắn hơn so với loại da trơn, chiều dài từ 6 đến 10 cm và rộng từ 4 đến 9 cm, màu xanh nhạt không đậm như loại khác.

Hoa của loại lá này mọc thành cụm ở nách của thân leo, các nhánh hoa có chiều dài lên đến 7 cm và quả kết màu vàng, tròn và cũng có lông bao phủ.

 

Lá sương sâm da trơn:

Loại lá sương sâm da trơn có hình dáng mảnh, màu xanh nhạt khi còn non và chuyển sang xanh đậm khi trưởng thành, có các đường gân dọc trên lá. Chiều dài khoảng 9 cm và rộng 4 cm, không có lông bao phủ.

Hoa của loại lá này thường nở vào tháng 3 và tháng 6 hàng năm, thành từng chùm màu vàng nhạt, cánh hoa nhỏ. Khi quả chín, quả sương sâm có hình dạng tròn nhỏ và khi chín sẽ chuyển sang màu tím.

Khi sử dụng lá sương sâm để làm thạch, thường người ta ưu tiên chọn loại có lông hơn loại da trơn vì sản phẩm cuối cùng sẽ thơm ngon và mịn màng hơn.

Cây sương sâm đã được biết đến với nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe, mà bà nội trợ có thể áp dụng như sau:

Làm thạch sương sâm:

Thạch sương sâm là một món ăn được nhiều người yêu thích trong mùa hè, vì có khả năng làm mát cơ thể và giải khát. Thạch sương sâm thường không quá ngọt, mang mùi thơm đặc trưng của lá sương sâm.

Cách làm thạch sương sâm như sau:

Rửa sạch lá sương sâm tươi, để ráo và thái nhỏ.

Xay nhuyễn lá với nước ấm (khoảng 70 độ C), đường và một ít muối. Sau đó, lọc để loại bỏ bã và hớt bỏ phần bọt trắng.

Đổ hỗn hợp đã được lọc vào khuôn và để trong tủ lạnh trong khoảng 2 - 3 tiếng là có thể sử dụng.

Lưu ý, nên ưu tiên sử dụng lá sương sâm tươi để làm thạch thay vì lá sương sâm khô.

>>> Xem thêm bài viết Cây liễu sam là cây gì? Kỹ thuật chăm sóc cây liễu sam

Hỗ trợ điều trị tiểu đường:

Lá sương sâm có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường một cách hiệu quả, theo các chuyên gia. Lá sương sâm giúp hạ đường huyết, giảm sự phóng thích glucose từ gan và kích thích sản xuất insulin trong cơ thể.

Ổn định huyết áp:

Lá sương sâm chứa các chiết xuất có khả năng kiểm soát huyết áp, do đó có tác dụng rất tốt đối với những người thường xuyên gặp tình trạng huyết áp không ổn định.

Ngăn ngừa ung thư:

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng lá sương sâm chứa flavonoid với hàm lượng cao, là hoạt chất có tác dụng ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư. Ngoài ra, flavonoid còn có khả năng chống lại quá trình oxy hóa và tăng cường hấp thụ vitamin C, từ đó giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.

Điều trị chứng tiểu bí, tiểu khó:

Theo truyền thống Đông Y, lá sương sâm được coi là một phương pháp tốt cho hệ thống bài tiết của cơ thể, đặc biệt là cho chức năng của thận. Do đó, sử dụng thạch hoặc nước lá sương sâm hàng ngày có thể cải thiện tình trạng tiểu bí, tiểu khó.

Cách thực hiện như sau:

Lấy khoảng 50-60 gram lá sương sâm tươi, rửa sạch và để ráo nước.
Vò hoặc giã nát lá sương sâm.
Đun lá đã sơ chế cùng nước sôi. Để nguội và vắt lấy nước uống.
Kiên trì sử dụng từ 50-100 gram lá sương sâm tươi mỗi ngày trong khoảng 1-2 tháng, người bệnh có thể thấy cải thiện đáng kể về tình trạng của mình.
Hạ sốt:
Lá sương sâm có tác dụng hạ sốt hiệu quả đối với trẻ em và người già bằng cách sử dụng nước lá sương sâm để uống trong ngày. Hoặc cũng có thể sử dụng lá sương sâm để làm thạch và ăn. Tuy nhiên, trong trường hợp sốt cao, cần thực hiện ngay các biện pháp can thiệp y tế khác.

Các tác dụng khác của lá sương sâm:

Hỗ trợ điều trị bệnh gout.

Giảm tình trạng táo bón, khó tiêu.

Tạo màu tự nhiên cho món ăn.

Chữa trị thủy đậu.

>>> Xem thêm bài viết Ý nghĩa và công dụng của hoa cúc lá nhám

Phụ nữ mang thai có thể sử dụng lá sương sâm hay không?

Trong quá trình mang thai, phụ nữ cần lưu ý khi sử dụng lá sương sâm như sau:
Không nên ăn quá nhiều thạch sương sâm vì có thể gây ra tình trạng tiêu chảy. Khuyến cáo là không nên dùng quá 2 ly thạch sương sâm trong một ngày đối với người lớn và ½ ly trong một ngày đối với trẻ nhỏ.

Theo quan niệm Đông Y, lá sương sâm có tính hơi độc, do đó không nên sử dụng quá mức.

Nên ưu tiên sử dụng lá sương sâm tươi vì chúng có hàm lượng chất chiết xuất cao nhất.

Phụ nữ mang thai có thể sử dụng thạch sương sâm để giảm tình trạng táo bón trong thai kỳ, tuy nhiên, cần sử dụng một lượng hợp lý và tuân thủ định mức.

Cách vò lá sương sâm làm thạch

Khi vò lá sương sâm để làm thạch, bạn cần lưu ý những điều sau:

Cách chọn lá sương sâm để vò:

Đối với lá sương sâm trơn, không lông: Hãy chọn những lá có màu xanh lục đậm. Tránh chọn lá quá non, có màu xanh nhạt hoặc lá đã ngã vàng, héo, vì điều này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của thạch sương sâm.

Đối với lá sương sâm có lông: Cũng cần lựa chọn kỹ, chọn những lá già, có màu xanh lá đậm đặc. Tránh sử dụng lá quá non vì có thể gây chát, hoặc lá có rệp sáp.

Không nên làm thạch từ lá sương sâm khô:

Hiện nay, trên thị trường dễ dàng tìm mua lá sương sâm tươi và khô. Tuy nhiên, không nên sử dụng lá sương sâm khô để làm thạch.

Lá sương sâm khô khi vò sẽ hấp thụ rất ít nước. Thạch làm từ lá sương sâm khô sẽ tốn kém hơn so với lá tươi vì lá khô có ít nước, màu sắc của thạch sẽ thiên về xanh nhạt vàng, mùi vị cũng ít thơm hơn lá tươi.

Quy trình vò lá sương sâm:

Vò lá sương sâm qua hai lần nước. Lần đầu, cho một nắm lá sương sâm và 1,5 chén nước vào và vò. Vò cho đến khi phần lá chỉ còn xơ gân lá, phần nước trong chậu có nhiều chất nhầy, sau đó lấy nước sâm nước này.

Lần thứ hai, cho ít nước hơn lần trước và tiếp tục vò cho đến khi phần bã chỉ còn sơ, không còn chất sâm.

Tuân thủ quy trình trên sẽ giúp bạn có món thạch sương sâm ngon và chất lượng.

>>> Xem thêm các bài viết khác https://khuonchaucongcnc.blogspot.com/