Mộc qua: Một cây thuốc quý trong Y học Cổ truyền

Trong Y Học Cổ Truyền, mộc qua được xem như một loại thuốc có tính ôn, có tác dụng vào kinh phế, can, tỳ vị, giúp khu phong trừ thấp, cân bằng vị, và tăng cường tiêu hóa. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu cho bạn công dụng của cây mộc qua.

Mộc qua là cây gì?

Cây mộc qua thuộc họ Hoa hồng (Rosaceae) và có tên khoa học là Chaenomeles lagenaria (Lois.) Koidz. Thực vật này có các đặc điểm như sau:

Mộc qua là cây nhỡ, cao khoảng từ 2 - 3m; thân cây phân cành dài và có gai (chiều dài gai khoảng 5 - 20mm, đường kính gốc từ 1 - 3mm); trên mặt cành có những bì không rõ.

Lá cây có cuống dài khoảng 3 - 15mm; phiến lá hình mác, dài từ 2,5 - 14cm và rộng khoảng 1,5 - 4cm. Mép lá có răng cưa, mặt trên màu xanh và mặt dưới màu tím nhạt. Cả hai mặt đều nhẵn.

Hoa cây mọc thành chùm ở kẽ lá; cánh hoa màu đỏ như hoa đào, cũng có các loại hoa màu hồng hoặc trắng. Hoa có cuống nhưng rất ngắn.

Quả cây có hình cầu hoặc hình trứng, chiều dài khoảng 8cm; bề ngoài của quả nhẵn bóng, màu vàng, có mùi thơm nhẹ. Cây ra hoa vào tháng 3 - 4, và quả chín vào tháng 9 - 10.

Quả cây được sử dụng trong nhiều bài thuốc truyền thống. Sau khi thu hái, dược liệu được chia làm 2 hoặc 4 mảnh, phơi khô với mặt trong quả hướng lên phía trên cho đến khi chuyển sang màu hồng tím, tiếp tục phơi cho đến khi dược liệu khô hoàn toàn. Dược liệu khô có màu nâu đỏ đến tím đỏ ở bề ngoài, có những nếp nhăn trong quá trình khô, mặt trong quả vẫn thấy rõ các ô chứa hạt, có mùi thơm và vị chua chát.

 
Nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy quả cây mộc qua chứa 38% đường glucose, 22,1% đường fructose, 30,5% sorbitol, 1,9% axit glutamic, 82% axit malic, 10,6% axit citric và 1,3% axit phosphoric.

>>> Xem thêm bài viết Tác dụng kháng vi khuẩn và chống lão hóa của măng cụt

Mộc qua có tác dụng gì?

Tác dụng của mộc qua trong việc điều trị bệnh đã được xác minh thông qua nhiều nghiên cứu khoa học.

Tác dụng theo Y Học Hiện Đại

Nhiều nghiên cứu khoa học đã được tiến hành và cho thấy công dụng của mộc qua trong điều trị bệnh như sau:

1. Tác dụng chống oxy hóa: Các nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng chiết xuất từ mộc qua có khả năng chống oxy hóa mạnh. Hoạt chất quercetin trong quả mộc qua có khả năng loại bỏ oxit nitơ và các gốc tự do, và hàm lượng flavonoid trong mộc qua cũng giúp chống lại quá trình oxy hóa mạnh hơn so với vitamin C.

2. Tác dụng giảm đau và kháng viêm: Hợp chất este và polysaccharide chiết xuất từ mộc qua có tác dụng giảm đau và kháng viêm mạnh, điều hòa miễn dịch và giảm các triệu chứng khó tiêu.

3. Tác dụng chống xơ vữa động mạch: Mộc qua có khả năng chống oxy mạnh và giảm nồng độ cholesterol trong máu, từ đó có tác dụng phòng ngừa xơ vữa động mạch.

4. Tác dụng điều hòa miễn dịch và chống ung thư: Nghiên cứu trên chuột đã cho thấy hoạt chất polysaccharide trong mộc qua có tác dụng điều hòa miễn dịch và ức chế quá trình tăng sinh tế bào ung thư. Ngoài ra, hợp chất axit trong mộc qua cũng có tác dụng ức chế sự hoạt động của tế bào ung thư và tăng cường đáp ứng miễn dịch.

5. Tác dụng trị tiêu chảy: Các hợp chất axit hữu cơ như ursolic, oleanolic, axit betulinic trong cây mộc qua có tác dụng giảm đau và kháng khuẩn mạnh, hỗ trợ trong điều trị tiêu chảy.

6. Tác dụng trị đái tháo đường: Hoạt chất flavonoid và polysaccharide trong mộc qua được chứng minh có tác dụng ức chế α-Glucosidase, giúp hạ đường huyết.

7. Tác dụng chống virus: Hợp chất axit oleanolic trong mộc qua đã được chứng minh có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus viêm gan B. Ngoài ra, chiết xuất từ quả mộc qua chứa các hợp chất chống oxy hóa có tác dụng

Tác dụng theo Y Học Cổ Truyền

Trong Y Học Cổ Truyền, dược liệu Mộc qua có tác dụng giảm ho, chữa phù nề, điều hòa hoạt động sinh lý của cơ thể, trị ho kéo dài và giảm đau nhức ở chân tay. Vì vậy, dược liệu này được sử dụng trong việc điều trị các bệnh lý như co quắp gân mạch, tê thấp, phù thũng, đau mỏi lưng gối, kiết lỵ và tiêu chảy. Thuốc có thể được sử dụng dưới dạng nước sắc, rượu ngâm hoặc chế thành viên, bột.

Ngoài ra, Mộc qua thường được kết hợp với các loại thuốc khác trong quá trình điều trị bệnh như sau:

- Kết hợp với ngũ gia bì giúp giảm sưng phù và cải thiện khả năng di chuyển của chân;

- Kết hợp với tỳ giải và hoàng bá giúp giảm triệu chứng vọp bẻ và tê thấp;

- Kết hợp với uy linh tiên và đương quy để điều trị tê bại ở chân tay và giảm đau khớp;

- Kết hợp với ngô thù du và hoắc hương để trị tiêu chảy và nôn ói;

- Kết hợp với anh túc xác và sa tiền tử để điều trị ho kéo dài không giảm, kiết lỵ có máu và nhầy nhớt;

- Kết hợp với bán hạ và trần bì để trị ho có đờm nhiều và cảm giác khó chịu trong ngực.

>>> Xem thêm bài viết Lá mắc mật - Một thảo dược đa công dụng trong ẩm thực và y học

Mộc qua trong các bài thuốc chữa bệnh

Bài thuốc trị hoắc loạn chuyển gân làm như sau: Lấy 30g Mộc qua đem sắc với 1 lít nước (hoặc rượu) và dùng uống mỗi ngày. Ngoài ra, nấu Mộc qua để lấy nước ngâm chân giúp trị hoắc loạn chuyển gân.

Bài thuốc trị thận hư hàn, khí công lên sườn và bụng, bụng chứng đầy, đau làm như sau: Lấy 30 quả Mộc qua đã bỏ vỏ và hạt, 480g bột Thanh diên, 480g Cam cúc hoa, 480g Ngải nhung, và trộn các thành phần này để tạo thành viên có kích thước bằng hạt ngô đồng. Uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần uống 30 viên.

Bài thuốc trị gân có rút, gáy cứng không thể cử động được làm như sau: Lấy 2 quả Mộc qua đã bỏ hột, 60g Mộc dược, 7.5g Nhũ hương. Trộn đều bột Mộc dược và Nhũ hương, cho vào quả Mộc qua, buộc chặt và hấp trong nồi cơm khoảng 3-4 lần sau đó nghiền nát thành cao. Dùng 9g cao sắc với 100ml nước sinh địa và 400ml rượu, uống khi còn nóng.

Bài thuốc trị đau nhức, thấp khớp, phù nề và ho lâu ngày làm như sau: Lấy 120g Mộc qua, 40g Xuyên khung, 40g Xương hổ chế, 40g Đương quy, 40g Ngưu tất, 40g Hồng hoa, 40g Tục đoạn, 40g Bạch gia can, 40g Ngọc trúc, 20g Phòng phong, 15g Tang chi và 20g Tần giao. Tán thành bột khô, thêm 15 lít rượu trắng, khuấy mỗi ngày 1 lần. Sau 7 ngày thì mỗi tuần khuấy 1 lần, sau 1 tháng lọc lấy rượu và bã đem ép lấy rượu còn sót lại. Thêm 1.3kg đường phèn hòa vào nước rồi trộn với rượu thuốc. Lắng dung dịch rồi lọc lại một lần nữa. Uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần dùng từ 20-40g.

Bài thuốc chữa đờm ngược tức ngực, phù nề làm như sau: Lấy 30g Trần bì, 30g Mộc qua, 30g Nhân sâm, 60g Tân lang, 15g Quế tâm và 15g Đinh hương. Nghiền thành bột, bào chế thành viên có kích thước bằng hạt đậu xanh, mỗi lần dùng khoảng 30 viên uống cùng nước sắc gừng sống.

Bài thuốc trị tiêu chảy, nôn ói làm như sau: Sử dụng 10g Hồi hương, 20g Mộc qua và 10g Gừng khô. Đem sắc hỗn hợp dược liệu với nước và uống mỗi ngày đến khi triệu chứng được cải thiện.

Bài thuốc trị kiết lỵ nhầy máu làm như sau: Lấy một lượng bằng nhau các dược liệu gồm Mộc qua, Anh túc xác và Sa tiền tử. Nghiền thành bột, mỗi lần dùng 6g uống với nước cháo trắng.

>>> Xem thêm bài viết xem thêm các sản phẩm khuôn chậu cảnh Công CNC tại đây

Lưu ý khi sử dụng Mộc qua

Theo Y Học Cổ Truyền, ăn nhiều mộc qua sẽ gây tác động xấu đến răng, bí tiểu và người bệnh có trường vị tích trệ thì không nên dùng. Ngoài ra, người bị thương thực mà Tỳ vị chưa hư và tích tụ nhiều cũng không nên sử dụng vị thuốc này.

Do đó, cây mộc qua là một loại dược liệu có nhiều công dụng trong việc phòng và điều trị bệnh, nhưng cũng có thể gây ra những tác dụng phụ. Vì thế, để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

>>> Xem thêm các bài viết khác https://khuonchaucongcnc.blogspot.com/